สุภาษิตสอนหญิง

๏ จงรักนวลสงวนนามห้ามใจไว้     

อย่าหลงใหลจำคำที่ร่ำสอน

คิดถึงหน้าบิดาและมารดร     

อย่ารีบร้อนเร็วนักมักไม่ดี

เมื่อสุกงอมหอมหวานจึงควรหล่น     

อยู่กับต้นอย่าให้พรากไปจากที่

อย่าชิงสุกก่อนห่ามไม่งามดี     

เมื่อบุญมีคงจะมาอย่างปรารมภ์

อย่าคิดเลยคู่เชยคงหาได้     

อุตส่าห์ทำลำไพ่เก็บประสม

อย่าเกียจคร้านงานสตรีจงนิยม     

จะอุดมสินทรัพย์ไม่อับจน

ถ้าแม้นทำสิ่งใดให้ตลอด     

อย่าทิ้งทอดเที่ยวไปไม่ได้ผล

เขม้นขะมักรักงานการของตน     

อย่าซุกซนคบเพื่อนไพล่เชือนแช

เมื่อเหนื่อยอ่อนนอนหลับอยู่กับบ้าน     

อย่าเที่ยวพล่านพูดผลอประจ๋อประแจ๋

อะไรฉาวกราวเกรียวอย่าเหลียวแล     

ฟังให้แน่เนื้อความค่อยถามกัน

ระวังดูเรือนเหย้าแลข้าวของ     

จะบกพร่องอะไรที่ไหนนั่น

เห็นไม่มีแล้วอย่าอ้างว่าช่างมัน     

จงผ่อนผันเก็บเล็มให้เต็มลง

มีสลึงพึงประจบให้ครบบาท     

อย่าให้ขาดสิ่งของต้องประสงค์

จงมักน้อยกินน้อยค่อยบรรจง     

อย่าจ่ายลงให้มากจะยากนาน

ไม่ควรซื้อก็อย่าไปพิไรซื้อ     

ให้เป็นมื้อเป็นคราวทั้งคาวหวาน

เมื่อพ่อแม่แก่เฒ่าชรากาล     

จงเลี้ยงท่านอย่าให้อดระทดใจ

ด้วยชนกชนนีนั้นมีคุณ     

ได้การุณเลี้ยงรักษามาจนใหญ่

อุ้มอุทรป้อนข้าวเป็นเท่าไร     

หมายจะได้พึ่งพาธิดาดวง

ถ้าเราดีมีจิตคิดอุปถัมถ์     

กุศลล้ำเลิศเท่าภูเขาหลวง

จะปรากฎยศยิ่งสิ่งทั้งปวง     

กว่าจะล่วงลุถึงซึ่งพิมาน

เทพไทในห้องสิบหกชั้น     

จะชวนกันสรรเสริญเจริญสาร

ว่าสตรีนี้เป็นยอดยุพาพาล     

ได้เลี้ยงท่านชนกชนนี ฯ

๏ ที่บางนางนั้นก็ทำทุจริต     

มิได้คิดคุณท่านเท่าเกศี

เห็นพ่อแม่ยากไร้ไม่ใยดี     

ดูเป็นที่อายเพื่อนเบือนอารมณ์

เขาถามไถ่ว่ามิใช่เป็นพ่อแม่     

ท่านพูดแก้เกลื่อนกลับจะทับถม

ให้ตามหลังบังคับด้วยคำคม     

ไม่ชื่นชมยกชูขึ้นบูชา

คนผู้นั้นครั้นตายวายชีวาตม์     

คงไม่คลาดแคล้วนรกตกถลา

ไม่เห็นเดือนเห็นตะวันพระจันทรา     

ทรมาน์หมกไหม้ในไฟฟอน

ถ้าอยู่ไปในมนุษย์โลกเล่า     

เทพเจ้าท่านก็แช่งแสร้งสังหรณ์

ให้ยากยับอัปราอนาทร     

ยิ่งกว่าทำมารดรให้ร้อนใจ

แม้จะมีเงินทองของทั้งหลาย     

คงฉิบหายมั่นคงอย่าสงสัย

จะเกิดโจรราวีอัคคีภัย     

เพราะว่าใจหยาบช้าคิดทารุณ

หญิงเช่นนี้ชายอย่าได้ไปร่วมรัก     

จะเสื่อมศักดิ์เสียเช่นเป็นสถุล

แต่พ่อแม่เจียวยังใจไม่การุญ     

เนรคุณมิได้คิดอนิจจัง

ซึ่งสตรีที่ดีอย่าดูเยี่ยง     

จงหลีกเลี่ยงเสียให้พ้นคนขี้ถัง

แม้นร่วมรอยก็จะพลอยระยำมัง     

ดุจดังเอาทองแดงเข้าแฝงกุม ฯ

๏ จะสอนใจไว้ทุกสิ่งเป็นหญิงสาว     

ให้พ้นคาวข่าวชั่วมามั่วสุม

ให้ผันผ่อนเหมือนหนึ่งนอนในห่วงรุม     

จงสุขุมคิดแบ่งให้เบาบาง

อย่าทำนอกลักษณะจะเป็นโทษ     

ตัดประโยชน์พี่น้องเขาหมองหมาง

ถึงจะรักรักให้ยืดอย่าจืดจาง     

จะไว้วางกริยาให้น่าดู

จะพูดจาปราศรัยกับใครนั้น     

อย่าตะคั้นตะคอกให้เคืองหู

ไม่ควรพูดอื้ออึงขึ้นมึงกู     

คนจะหลู่ล่วงลามไม่ขามใจ

แม้จะเรียนวิชาทางค้าขาย     

อย่าปากร้ายพูดจาอัชฌาสัย

จึงซื้อง่ายขายดีมีกำไร     

ด้วยเขาไม่เคืองจิตระอิดระอา

เป็นมนุษย์สุดนิยมเพียงลมปาก     

จะได้ยากโหยหิวเพราะชิวหา

แม้นพูดดีมีคนเขาเมตตา     

จะพูดจาจงพิเคราะห์ให้เหมาะความ

ถึงชายใดเขาพอใจมาพูดเกี้ยว     

อย่าโกรธเกรี้ยวโกรธาว่าหยาบหยาม

เมื่อไม่ชอบก็อย่าตอบเนื้อความตาม     

มันจะลามเล่นเลยเหมือนเคยเป็น

ถึงจะไปในพิภพให้จบทั่ว     

แต่ความชั่วอย่าให้ผู้ใดเห็น

จงอุตส่าห์ปกปิดให้มิดเม้น     

จึงจะเป็นคนดีมีปัญญา

เมื่อจะจรนอนเดินดำเนินนั่ง     

จงระวังในจิตขนิษฐา

อย่าเหม่อเมินเดินให้ดีมีอาฌา     

แม้นพลั้งพลาดบาทาจะอายคน

เห็นผู้ใหญ่หรือใครเขานั่งแน่น     

อย่าไกวแขนปัดเช่นไม่เห็นหน

ค่อยวอนว่าข้าขอจรดล     

นั่นแหละคนจึงจะมีปรานีนาง

แม้นสมรจะไปนอนที่เรือนไหน     

อย่าหลับไหลลืมกายจนสายสาง

ใครเห็นเข้าเขาจะเล่านินทานาง     

ความกระจ่างออกกระจายเพราะกายตัว

ถ้าจะนั่งก็นั่งระวังผ้า     

ไม่อาฌาเขาจะพากันยิ้มหัว

ยามสำรวลก็อย่าสรวลให้เมามัว     

แม้นจะหัวหัวร่อพอสบาย

เมื่อยามยิ้มก็ยิ้มไว้แต่ในพักตร์     

อย่ายิ้มนักเสียสง่าพาสลาย

อย่าเท้าแขนเท้าคางให้ห่างกาย      

อย่ากรีดกรายกรอมเพลาะเที่ยวเราะเริง

จะแต่งตัวก็อย่ามัวแต่การแต่ง     

อย่าทาแป้งจับกระเหม่าเข้าจนเหลิง

ใช่บ้านนอกขอกนามาแต่เยิง     

ทำเซาะเซิงเขาจะโห่วิ่งโร่ไป ฯ

แหล่งข้อมูล homelittlegirl